نوجوانان و جوانان در معرض خطر نوع خاصی از آسیب دیدگی مچ پا قرار دارند که استخوان و غضروف مچ پا را درگیر کرده و با شکستن قطعات کوچک استخوان در داخل مفصل، منجر به ایجاد ضایعه استئوکندرال میشود. استئوکندریت دیسکان مچ پا معمولا با علائمی از جمله سفتی مفصل، درد و کاهش دامنه حرکتی همراه است و در آن، مچ پا قفل شده یا چار ناپایداری میشود.
فهرست مطالب
استئوکندریت دیسکان مچ پا یا OCD چیست؟
به وضعیتی که در آن یک قطعه غضروفی- استخوانی به دلیل عدم دریافت خون کافی از سطح مفصل جدا میشود، استئوکندریت دیسکان میگویند. این عارضه در مچ پا معمولا به دلیل خونرسانی ضعیف، حرکت مداوم مچ پا، چاقی و اضافه وزن و آسیب دیدگی مچ پا ایجاد میشود و میتواند به دو شکل پایدار و نا پایدار و یا کامل جدا شده از مفصل و شناور ایجاد شود.
علل و عوامل خطر استئوکندریت دیسکان مچ پا
استئوکندریت دیسکان مچ پا علل مختلفی دارد و عوامل متعددی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد. از جمله مهمترین این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات متابولیکی یا عروقی
- آسیبهای مکرر یا تروما
- رگ به رگ شدن یا شکستگی تالوس
- اختلال در جریان خون به استخوان
- ژنتیک و عوامل وراثتی
علائم استئوکندریت دیسکان مچ پا
در برخی موارد، علائم استئوکندریت دیسکان بلافاصله پس از آسیب خود را نشان میدهند، اما در مواردی دیگر که انجام فعالیتهایی مانند دویدن و پریدن به طور مکرر صورت میگیرد، علائم ماهها پس از آسیب خود را نشان میدهند. علاوه بر این، در یکسری شرایط که قطعه سست شده استخوان در جای خود باقی میماند، استئوکندریت دیسکان هیچگونه علائمی نخواهد داشت.
تفاوتی نمیکند قطعه استخوانی به طور کلی جدا شده باشد یا جزئی، در هر صورت علائم استئوکندریت دیسکان عبارت است از:
- احساس درد ناشی از انجام فعالیت بدنی
- بی ثباتی یا ضعف مفصل
- تورم و حساس شدن پوست اطراف مفصل
- قفل شدن مفصل در یک وضعیت
- کاهش دامنه حرکتی مچ پا
استئوکندریت دیسکان مچ پا چگونه تشخیص داده میشود؟
ناراحتی و علائم ایجاد شده ناشی از استئوکندریت دیسکان مچ پا اغلب با رگ به رگ شدن مچ پا اشتباه گرفته میشود و در صورتی که با درد شست پا همراه باشد، با عارضه انگشت چمنی اشتباه گرفته میشود. تشخیص و درمان این عارضه اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا در صورت عدم تشخیص صحیح و دریافت درمان مناسب، منجر به درد مزمن طولانی مدت مچ پا، بیثباتی و افزایش خطر ابتلا به آرتروز مچ پا میشود.
به منظور تشخیص ، متخصص پا و مچ پا ابتدا از بیمار سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی و شیوه زندگی او میپرسد و پس از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، معاینه فیزیکی انجام داده و در آن به نحوه حرکت مچ پا، تورم، گرفتگی مچ پا و انجام حرکات طبیعی هنگام راه رفتن میپردازد.
پس از آن، به منظور تایید یا رد استئوکندریت دیسکان مچ پا و تشخیص دقیق مشکل، پزشک از بیمار میخواهد که آزمایشهای تصویربرداری زیر را انجام دهد:
اشعه ایکس که امکان مشاهده دهانه استئوکندریت دیسکان، اندازه آن و داخل مچ پا را فراهم میکند.
ام ار آی که از اشعه ایکس دقیقتر است و جزئیات بیشتری در مورد قطعه استخوانی جدا شده یا متصل ارائه میدهد.
برای درمان استئوکندریت دیسکان مچ پا خفیف تا شدید، از چه روشهای درمانی استفاده میشود؟
روشهای درمانی که برای درمان مورد استفاده قرار میگیرد بسته به میزان آسیب متفاوت است. در برخی موارد، عارضه تنها با استراحت، بیحرکتی، عدم وارد کردن فشار، استفاده از مچ بند و فیزیوتراپی ترمیم میشود. جالب است بدانید که استئوکندریت دیسکان مچ پا در کودکان خردسال که همچنان در حال رشد هستند، گاهی بدون نیاز به درمان بهبود مییابد.
در صورت عدم موفقیت درمانهای محافظه کارانه و بهبودی علائم بیمار، عمل جراحی به منظور ترمیم آسیب و بازگرداندن جریان خون توصیه میشود. جراحیهای کم تهاجمی که برای درمان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از:
برداشتن تراشههای استخوان و غضروفهای شل شده به منظور التیام استخوان
سوراخ کردن استخوان پا یا مچ پا به منظور بهبود جریان خون و ترمیم استخوان
پیوند استخوان و غضروف جدید به منظور جایگزینی بافت آسیب دیده
پس از جراحی، بیمار باید برای جابجایی خود تا حدود 6 هفته از عصا استفاده کند و پس از آن، با تشخیص پزشک برنامهای مشخص برای توانبخشی و فیزیوتراپی داشته باشد. فیزیوتراپی موجب بهبود حرکت مچ پا میشود و قدرت مچ پا پس از جراحی را بازسازی میکند.
زمان بازگشت به ورزش یا فعالیتهای دیگر پس از جراحی نیز ممکن است بسته به نوع فعالیت متفاوت باشد و حدود 4 تا 6 ماه طول بکشد.