خارش کف پا

پا به این دلیل که در انواع کفش ها قرار می گیرد و عرق می کند، همین عرق در بسیاری از موارد منجر به خارش کف پا می شود. از جمله عواملی که می تواند منجر به خارش در قسمت کف پا شود عبارت است از: رطوبت، محیط های خشک، تحریک کننده ها، باکتری های عفونی، ویروس ها، انگل ها و قارچ ها. با توجه به این که خارش کف پا معمولا نگران کننده نیست، اما این خارش می تواند نشان دهنده بیماری زمینه ای پوست یا بیماری داخلی باشد. در این مقاله از دکتر بابک اتوکش درباره علت خارش، علائم و راه های درمان آن توضیحاتی خواهیم داد.

علت خارش کف پا

در این قسمت از مقاله به 11 علت خارش در قسمت کف پا می پردازیم که بهتر است در صورت مشاهده هریک از آن ها سریعا به متخصص مراجعه کنید.

خارش کف پا یک مشکل ناراحت‌کننده و آزار دهنده است که به دلایل مختلفی از جمله مشکلات پوستی، پسوریازیس، اگزما، حساسیت‌ها و… ایجاد می‌شود. در حالی که خارش گاه به گاه نیازی به نگرانی ندارد، خارش شدید یا خارشی که به مرور زمان بهبود نمی‌یابد، نیازمند پیگیری و درمان جدی است. در این شرایط، فرد باید از خاراندن کف پای خود خودداری کند، زیرا این کار موجب بد‌تر شدن خارش می‌شود و احتمال عفونت را نیز افزایش می‌دهد. رایج‌ترین و مهم‌ترین علل خارش کف پا عبارت است از:

کف پای ورزشکاران

خارش بین انگشتان پا، تاول و پوسته پوسته شدن پوست پا نشانه های عارضه پای ورزشکاران ناشی از عفونت قارچی است زیرا قارچ در محیط تاریک، گرم و مرطوب سرعت رشد سریعی خواهد داشت.

پای ورزشکار یک بیماری پوستی است که به دلیل عفونت‌های قارچی، بین انگشتان پا ایجاد می‌شود و ممکن است سایر قسمت‌های پا را نیز درگیر کند. این عارضه معمولا با خارش و احساس سوزش در ناحیه عفونی همراه است و از جمله دیگر علائم آن می‌توان به ترک خوردن و خونریزی کردن پوست، قرمزی، لکه‌های دردناک و پوسته پوسته شدن اشاره کرد.

قارچ‌ها معمولا در شرایط گرم، مرطوب و تاریک مانند داخل کفش رشد می‌کنند و موجب ایجاد پای ورزشکار می‌شوند. برای درمان این مشکل، پزشک قرص، لوسیون یا پماد‌های ضد قارچ تجویز می‌کند و از بیمار می‌خواهد پای خود را خشک نگه دارد و کفش باز بپوشد.

پوست خشک

کف پا در معرض خشکی شدید قرار دارد زیرا فاقد چربی های طبیعی است و خاراندن این ناحیه باعث آسیب به پوست، زخم و وارد شدن باکتری ها به بدن می شود.

خشکی پوست عارضه‌ای است که معمولا در فصول سرد سال ایجاد می‌شود و گاهی اوقات با خارش همراه است. از جمله عوامل خطر این عارضه می‌توان به سن، زندگی در آب و هوای خشک، شست و شوی مکرر پاها و داشتن یک بیماری خارش پوستی اشاره کرد.

فردی که خشکی پوست دارد، احتمالا با خارش پوست مواجه می‌شود که می‌تواند بر توانایی او برای تمرکز روی کار‌های روزانه تاثیر بگذارد. همراه با خشکی پوست، یکسری تغییرات فیزیکی ایجاد می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل ترک خوردن پوست، پوسته پوسته و زبر شدن پوست، کم آب شدن پوست، حساس شدن پوست و داشتن احساس سوزش می‌باشد. برای درمان این مشکل، استفاده از کرم‌ها، لوسیون‌ها یا روغن‌ها، استفاده از صابون‌های ملایم و بدون عطر، اجتناب از شست و شوی پاها با آب گرم و استفاده از حمام بلغور جو دوسر توصیه می‌شود.

سرما زدگی

وقتی انگشتان سرد باشند، عروق باریک تر می شوند و انگشتان دچار سرمازدگی می گردد. رطوبت و سرما تاول هایی را ایجاد می کند که در صورت ترکیدن باعث عفونت پوستی می شود.

درماتیت تماسی

درماتیت یک واکنش پوستی است که در اثر قرار گرفتن پوست در معرض مواد آلرژی زا و… ایجاد خارش و تحریک پوستی می کند.

واکنش‌های آلرژیک و حساسیت پوستی

آلرژی‌های پوستی که معمولا با علائمی مانند کهیر، قرمزی، برآمدگی و تورم، درماتیت تماسی و خارش پوست همراه هستند، ممکن است به دلایل مختلفی از جمله قرار گرفتن در معرض گیاهان خاص، صابون و شوینده، واکنش به دارو یا غذا و مواد شیمیایی موجود در کفش ایجاد شوند.

به منظور مدیریت و بهبود این علائم، مصرف آنتی هیستامین‌ها به صورت قرص یا کرم توصیه می‌شود.

لیکن پلان

عارضه ای پوستی که در آن ضایعه های پوستی ریز و بسیار خارش دار غیر عفونی کف پا ایجاد می شود و پس از ناپدید شدن به صورت لکه قهوه ای و خاکستری باقی می ماند.

دیابت نوروپاتی

در این عارضه بیمار احساس مور مور خفیف یا سوزن سوزن شدید و احساس سوزش یا درد تیر کشنده دارد.

سیستم عصبی محیطی یا PNS، مسئول ارسال سیگنال از سیستم عصبی مرکزی به تمام قسمت‌های بدن است که در اثر شرایط مختلفی دچار آسیب می‌شود و نوروپاتی محیطی بوجود می‌آید. آسیب عصبی ممکن است با ایجاد احساساتی مانند خارش، بی‌حسی و درد در قسمت‌های مختلفی از بدن مانند کف پا ایجاد شود و برای درمان و مدیریت آن، رفتار درمانی، تحریک عصبی از طریق پوست، مصرف دارو‌های ضد افسردگی یا ضد تشنج یا موارد موضعی مانند تکه‌های حاوی لیدوکائین یا کپسایسین توصیه می‌شود.

اگزما

اگزما یک بیماری پوستی است که به عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود و معمولا با علائمی از جمله خشکی و خارش پوست، پوسته پوسته شدن و تراوش کردن پوست، تورم و التهاب یا تغییر رنگ پوست همراه می‌شود.

خارش ناشی از اگزما، معمولا از خارش خفیف تا متوسط متغیر است و گاهی آن قدر شدید می‌شود که افراد با خاراندن آن دچار خونریزی می‌شوند. طبق نظر انجمن ملی اگزما، یک علت اصلی برای بروز این عارضه وجود ندارد و ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی موجب ایجاد آن می‌شود.

اگزما انواع مختلفی دارد و نوع دیسیدروتیک آن که اغلب در پهلو‌ها و کف پا مشاهده می‌شود، با تاول‌های کوچک، عمیق و شدیدا خارش‌دار همراه است و در زنان بیش‌تر از مردان اتفاق می‌افتد. برای درمان و مدیریت خارش این نوع از اگزما، خیساندن پا در آب سرد، استفاده از کمپرس سرد و مرطوب، کرم یا محلول‌های OTC توصیه می‌شود.

پسوریازیس

پسوریازیس بیماری پوستی مزمن است که با التهاب، خارش، پوسته پوسته شدن، عود راش های پوستی، لکه های قرمز، درد، ترک پوست، خونریزی، اضطراب هیجانی و دشواری در راه رفتن همراه است.

پسوریازیس یک بیماری پوستی است که منجر به پوسته پوسته شدن و قرمزی پوست و خارش شدید و درد می‌شود و می‌تواند قسمت‌های مختلفی از بدن را درگیر کند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که، سیستم ایمنی فرد به سلول‌های پوست سالم حمله می‌کند. شایع‌ترین نوع این بیماری، پسوریازیس پلاکی است که با علائمی مانند تکه‌های پوست برجسته و ضخیم به نام پلاک، خارش و یک پوشش سفید نقره‌ای روی پوست همراه می‌شود. استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی تار و اسید سالیسیلیک، استفاده از آب گرم برای حمام یا دوش گرفتن، استفاده از محصولات تسکین دهنده خارش مانند منتول یا کالامین، از جمله روش‌هایی هستند که برای مدیریت و تسکین خارش ناشی از این بیماری توصیه می‌شود.

دیابت

دیابت یک بیماری طولانی مدت است که به دلیل تاثیر مقاومت به انسولین و نحوه تبدیل غذا به انرژی در بدن، موجب افزایش قند خون و عواقب جدی برای سلامتی می‌شود. این بیماری به دلیل آسیب عصبی که ایجاد می‌کند، با علائمی از جمله گزگز، خارش و بی‌حسی در پاها همراه است و سایر بیماری‌های پوستی که ممکن است در دیابت رخ دهد به شرح زیر می‌باشد:

عفونت قارچی

بیماری‌های پوستی نادری به نام نکروبیوز لیپیودیکا و زانتوماتوز فوران

برای درمان و مدیریت بیماری دیابت، داشتن یک سبک زندگی سالم و استفاده از قرص یا تزریق انسولین اهمیت بسیار زیادی دارد.

• کمبود برخی ویتامین های گروه ب
• آفتاب سوختگی
• عفونت باکتریایی کف پا یا سندرم شوک سمی
• خارش کف پا در دوران بارداری

بیشتر بدانید: علت داغی کف پا چیست؟

علائم و نشانه های خارش کف پا

علائم و نشانه‌های خارش کف پا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حس خارش، سوزش و یا درد در کف پا
• پوست خشک و ترک خورده در منطقه کف پا
• قرمزی و التهاب در منطقه کف پا
• پوستی در منطقه کف پا که ممکن است پوست مرده باشد
• در برخی موارد، قرمزی و پوستی در منطقه کف پا ممکن است باعث شکستگی پوست شود که می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود.

چه زمانی برای درمان خارش  کف پا به پزشک مراجعه کنیم؟

در بسیاری از موارد، خارش کف پا با توجه به علت آن، با استفاده از محصولات آرامش‌بخش پوستی، مرطوب کننده‌ها و یا ضدقارچ‌های موضعی، قابل درمان است. اما در صورتی که خارش شدید و مزمن باشد و بهبودی با درمان خانگی و محصولات آرامش‌بخش پوستی صورت نگرفته باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا دلیل آن را تشخیص دهد و درمان مناسب را برایتان تجویز کند.

همچنین، در صورتی که علائم خارش کف پا شامل قرمزی شدید، سوزش و درد شدید، تورم و یا شکستگی پوست می‌شود، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید. در نهایت، اگر خارش کف پا همراه با علائم دیگری مانند تب، سردرد، تنگی نفس و یا سرفه شدید همراه باشد، باید با سرعت به پزشک مراجعه کنید.

جلوگیری از خارش کف پا

برای جلوگیری از خارش کف پا، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

1. حفظ بهداشت پوست: برای جلوگیری از خشکی و التهاب پوست کف پا، باید به بهداشت پوست دقت کنید و همیشه پاهای خود را تمیز و خشک نگه دارید.
2. استفاده از کفش‌های مناسب: استفاده از کفش‌هایی که به پای شما می‌پوشند و فشار نمی‌آورند، می‌تواند از خشکی و التهاب پوست کف پا جلوگیری کند.
3. استفاده از محصولات مرطوب کننده پوست: استفاده از محصولات مرطوب کننده پوست، مانند کرم‌های مرطوب کننده، می‌تواند از خشکی پوست کف پا جلوگیری کند.
4. استفاده از محصولات ضدقارچ: در صورتی که خارش کف پا شما به علت عفونت قارچی باشد، استفاده از محصولات ضدقارچ موضعی، می‌تواند به شما کمک کند تا از خارش کف پا جلوگیری کنید.
5. رعایت بهداشت شخصی: رعایت بهداشت شخصی، مانند استفاده از حوله و لباس شخصی، می‌تواند از انتقال عفونت و باکتری‌ها به پوست کف پا جلوگیری کند.
6. رعایت تغذیه سالم: تغذیه سالم و متنوع، می‌تواند به بهبود و تقویت پوست شما کمک کند و از خشکی و التهاب پوست کف پا جلوگیری کند.

راه های درمان خارش کف پا

پزشک متخصص با توجه به علت خارش می تواند آن را درمان کند. برای واکنش های آلرژیک توصیه می شود از محصولاتی که باعث خارش شد اجتناب کنید.

آنتی هیستامین ها می توانند آرام بخش باشند و عوارض جانبی غیر منتظره نیز داشته باشند. یک آنتی هیستامین مسدود کننده مانند دیفن هیدرامین یا بنادریل ممکن است به رفع خارش کمک کند.

اگر پای ورزشکار دارید، می توانید از اسپری یا کرم ضد قارچ استفاده کنید. همچنین عفونت های قارچی ممکن است نیاز به درمان ضد قارچی توسط پزشک نیز دشته باشند.

دارو های موضعی ضد خارش، نرم کننده هایی مانند ژل پترولیوم و کرم های استروئیدی نیز به کاهش خارش موضعی کمک می کند.

علاوه بر دارو هایی که گفته شد، استفاده از SSRI ها، گاباپنتین یا دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای نیز ممکن است در برخی بیماران خاص استفاده شود.

جمع بندی

خارش در کف پا احساسی تحریک کننده است که علت های مختلفی از جمله برخی بیماری ها، قارچ ها و باکتری ها دارد. با توجه به این که خارش کف پا معمولا نگران کننده نیست، اما این خارش می تواند نشان دهنده بیماری زمینه ای پوست یا بیماری داخلی باشد. خارش کف پا راه های درمان مختلفی دارد که پزشک با توجه به علت بیماری آن ها را تجویز می کند. البته علاو بر تجویز های دارویی برخی مراقبت ها و درمان های خانگی نیز برای کاهش و درمان خارش کف پا بسیار مفید است.