مچ پا مفصلی است که ساختار پیچیده­ای دارد. این مفصل در واقع محل تلاقی استخوان‌های پایین ساق پا و استخوان بالای پاشنه پا است. استخوان‌ها توسط رباط‌ها در کنار هم قرار می­گیرند. رباط‌ها همانند طناب‌های محکم و از جنس فیبر هستند؛ اما بخش دیگر، تاندون مچ پا است که از رباط نرم تر است و عضلات از طریق تاندون‌ها به استخوان وصل می‌شوند که موجب حرکت مچ پا می‌شوند. به همین علت اگر فردی دچار “پارگی تاندون مچ پا“ شود، باید توسط جراح مچ پا تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

افزایش سن و عدم تحرک سالمندان و بدون استفاده ماندن این عضله می‌تواند منجر به این عارضه شود. همچنین برخی بیماری‌های خاص مثل روماتیسم مفصلی و دیابت و مصرف برخی داروها نیز خطر پارگی را افزایش می‌دهند.

از جمله علائم پارگی تاندون مچ پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد ناگهانی و شدید در پشت مچ پا و ساق پا که بیماران آن را به ضربه دیدن یا لگدمال شدن تشبیه می‌کنند.
• شنیدن صدایی مانند ترکیدن از ناحیه مچ پا یا تق کردن
• شکاف و فرورفتگی در محل تاندون‌ها به میزان 2 اینچ (2 تا 6 سانتی‌متر) بالاتر از استخوان پاشنه پا
• تورم، کبودی، احساس درد و سفتی اولیه که حتی امکان احساس ضعف هم در ادامه آن وجود دارد.
• عدم توانایی در ایستادن روی نوک انگشتان پا یا بلند کردن پا

پارگی تاندون مچ پا چیست؟

پارگی تاندون مچ پا عارضه ای است که آسیب دیدگی ناحیه پشت پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تاندون‌ها در واقع همانند طناب فیبری هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان متصل می‌کنند و باعث می‌شوند مچ پا به راحتی حرکت کند. اگر این بخش آسیب ببیند، حرکت مچ پا هم دچار اختلال و آسیب می‌شود. افرادی که به صورت تفننی و تفریحی آخر هفته ورزش می‌کنند، بیشتر در معرض آسیب دیدگی این ناحیه پا هستند.

البته باید توجه داشته باشید همیشه احساس درد در پشت مچ و ساق پا را نمی‌توان پارگی تاندون مچ پا دانست. برای تشخیص این عارضه حتماً به فوق تخصص مچ پا مراجعه کنید. تشخیص درست و به‌موقع، کمک و تأثیر زیادی در بهبود و درمان سریع آن خواهد داشت. چنانچه پزشک متخصص ارتوپدی تشخیص دهد که دچار شکستگی مچ پا شده‌اید، حتماً شما را به جراح مچ پا معرفی و ارجاع می‌دهد تا درمان‌های موردنیاز را دریافت کنید.

آناتومی تاندون‌های مچ پا

مچ پا یکی از قسمت‌های مهم پا است که به دلیل داشتن ساختاری پیچیده، شامل تاندون‌های مختلفی می‌شود. آناتومی تاندون‌های مچ پا عبارت است از:

تاندون آشیل

تاندون آشیل یک تاندون بسیار قوی است که نقش مهمی در انتقال قدرت عضلات ساق پا به پشت پا را دارد. این تاندون از عضله تاپانکیلیس شروع شده و در قسمت پایین پا به استخوان آکیلز متصل می‌شود.

تاندون تیبیالیس پستریور

این تاندون نقش بسیار مهمی در حرکات چرخشی پا دارد و از عضله تیبیالیس پستریور آغاز می‌شود و تا ناحیه داخلی و پشت مچ پا امتداد می‌یابد.

تاندون پرونیالیس لانگوس

این تاندون نقش بسیار مهمی در حرکات بلندی و پشت پا دارد و از عضله پرونیالیس لانگوس آغاز می‌شود و در نهایت به سمت کف پا امتداد می‌یابد.

تاندون تیبیالیس آنتریور

این تاندون نقش بسیار مهمی در حرکات بلندی و کششی پا دارد از عضله تیبیالیس آنتریور شروع شده و به سمت مچ پا امتداد می‌یابد.

تاندون اکستانسور‌های پای بالا

این تاندون‌ها از عضلاتی مانند تیبیالیس آنتریور، اکستانسور‌های انگشتان پا و… آغاز می‌شود و در نهایت به مچ پا وصل می‌شود.

علل پارگی تاندون های مچ پا

تاندون مچ پا یک تاندون بلند است که از پشت پا به سمت زانو می‌رود. پارگی تاندون مچ پا ممکن است به علت موارد زیر رخ دهد:

1. ضربه و شدیداً کشیده شدن تاندون به دلیل ورزش‌های اضافه و بیش فعالی.
2. استفاده نادرست از عضلات و تاندون‌های پا به دلیل بازی‌های سنگین و فعالیت‌های ورزشی، همچنین انجام ورزش بدون گرم کردن.
3. برخی شرایط پزشکی، مانند روماتیسم، دیابت، کمبود ویتامین D و سایر بیماری‌های مرتبط که منجر به پوکی تاندون و افزایش خطر پارگی تاندون می‌شوند.
4. استفاده از داروهای خاص، مانند استروئیدهای پزشکی که استحکام و کیفیت تاندون‌ را کاهش می‌دهند.

توصیه می‌شود که در صورت دیدن علائم درد در مچ پا، به دکتر اتوکش مراجعه کرده و تشخیص و درمان دقیق در خصوص مشکل را به دست آورید.

نحوه تشخیص پارگی تاندون در قسمت مچ پا

فوق تخصص مچ پا از طریق معاینات و برخی روش‌های تشخیص می‌تواند پارگی تاندون مچ پا را تأیید کند. در غیر این صورت ممکن است درد و عارضه ایجاد شده در این ناحیه مربوط به شکستگی مچ پا یا حتی آسیب به رباط پا باشد. علائم و نشانه‌های این بیماری با پارگی تاندون مچ پا بسیار شبیه هم هستند.

پزشک متخصص ممکن است حین معاینه از شما سؤالاتی بپرسد. روش‌ها و اقداماتی که پزشک برای تشخیص درست عارضه پارگی تاندون مچ پا انجام می‌دهد، شامل:

1. انجام معاینه فیزیکی محل التهاب، پارگی یا آسیب دیدگی
2. ارجاع به رادیولوژی جهت عکسبرداری با اشعه X، جهت اطمینان از عدم شکستگی مچ پا و آسیب‌های احتمالی دیگر
3. پزشک متخصص برای تشخیص بهتر و سریع تر برخی حرکات مختلف را روی مچ پای شما تست می‌کند. ممکن است با بالا و پایین بردن پای شما، مچ پایتان را مورد تست و ارزیابی قرار دهد.
4. در برخی مواقع نیاز به استفاده از روش تشخیصی MRI است. هنگامی که ورم غیرعادی و یا بافت زخم در محل تاندون‌ها وجود داشته باشد، اسکن MRI روشی مفید برای تشخیص درست پارگی تاندون مچ پا خواهد بود. در این روش حتی پارگی طولی تاندون نیز کاملاً مشخص می‌شود.

برای درمان این مشکل مچ پا چه کنیم؟

درمان‌های مختلفی برای پارگی تاندون مچ پا اتخاذ می‌شود. به تشخیص پزشک یکی یا چند تا از این روش‌ها، برای بیمار تجویز می‌شود. البته عمل جراحی نیز یکی از روش‌های درمانی است. ولی تا زمانی که بتوان با استفاده از روش‌های غیر جراحی، درد و عارضه را کنترل و مدیریت کرد، توصیه نمی‌شود.

جراحی پارگی تاندون آشیل توسط دکتر بابک اتوکش

RICE

این روش غیر درمانی در واقع چهار عمل استراحت کردن، کمپرس یخ، فشار دادن محل آسیب دیدگی با استفاده از بانداژ کردن و بالا بردن مچ پا و قرار دادن روی بالش را شامل می‌شود.

تجویز دارو

برخی داروهای ضدالتهاب و کاهش درد و ورم که مخصوصاً برای بازگشت به فعالیت‌های روزانه بیمار، توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود. ایبوپروفن و داروهای تزریقی از جمله داروهای بدون نسخه هستند که می‌توانید با مراجعه به داروخانه تهیه کنید.

فیزیوتراپی

با توجه به نوع و شدت عارضه، پزشک چند جلسه فیزیوتراپی برای شما تجویز می‌کند. انواع روش‌های فیزیوتراپی برای کاهش درد و ورم و بازتوانی حرکات عضلانی انجام می‌شود.

Brace های طبی

این روش در زمان دردهای خفیف، به‌منظور کاهش فشار در ناحیه پشت مچ پا توصیه می‌شود. برخی حرکات ورزشی نیز در کاهش درد و ورم بسیار مؤثر هستند.

چه روش‌های غیر جراحی برای درمان تاندون مچ پای پاره شده وجود دارد؟

تاندون‌های مچ پا می‌توانند به دلیل مصدومیت‌ها، ضربه‌ها یا فعالیت‌های ورزشی شدید، پاره شوند. برای درمان تاندون مچ پا پاره شده، روش‌های غیر جراحی زیر ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند:

1. روش کنسروتیو (تثبیت): در این روش، از روش‌های غیر جراحی برای تثبیت تاندون پاره استفاده می‌شود. این شامل مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مثل ایبوپروفن)، ضمپینگ (اسپلینت) یا کفش‌های طراحی شده برای کمک به تثبیت و حمایت از پا است. این روش معمولاً در مواردی که پاره شدگی تاندون نیاز به جراحی فوری ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2. فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود اصطکاک، عملکرد و قدرت مچ پا کمک کند. فیزیوتراپی‌ها شامل تمرینات تقویتی، انعقادی، انجام حرکات کششی و تمرینات تعادلی می‌شوند.
3. روش RICE: این مخفف از Rest (استراحت)، Ice (یخ‌زدایی)، Compression (فشار دادن) و Elevation (بالابردن) است. این روش‌ها بهبود علائم و علایم التهابی ناشی از مصدومیت‌ها را تسهیل می‌کند.
4. تزریقات: در برخی موارد، تزریقات کورتیکواستروئیدی (مثل کورتیزون) به منطقه مصدوم ممکن است برای کاهش التهاب و درد استفاده شود. این تزریقات باید توسط پزشک متخصص تجویز شوند و برای هر مورد به طور جداگانه بررسی می‌شوند.
5. امواج‌شوک: درمان با امواج‌شوک از امواج صوتی با انرژی بالا برای تسهیل بهبودی و بهبود خونرسانی به منطقه مصدوم استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که روش‌های غیر جراحی برای تاندون‌های پاره شده ممکن است تنها برای مواردی که پاره‌شدگی تاندون به طور جدی نیست، مناسب باشند. در صورت پاره شدن شدید تاندون، جراحی ممکن است نیاز باشد تا تاندون را بازسازی و تعویض کند.

پارگی تاندون مچ پا چه عوارضی دارد؟

برای اینکه مچ پا، عملکرد مطلوب خود را نشان دهد، نیاز به تعامل بخش‌های مختلفی مثل رباط‌ها و تاندون‌های مچ و ساق پا است. هرکدام از این واحدها در صورت آسیب دیدگی منجر به تغییر ساختار و ناکارآمد مچ پا می‌شوند. در نتیجه فرد در راه رفتن دچار مشکل می‌شود. مفصل مچ پا باید قدرت تحمل یک ونیم برابر وزن فرد هنگام راه رفتن و هشت برابر وزن هنگام دویدن را داشته باشد.

علاوه بر آن مفصل مچ پا می‌بایست با عملکرد طبیعی خود، امکان راه رفتن بدون دردسر و روان را برای فرد فراهم کند. هرکدام از عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها به منظور حمایت از مچ پا برای راه رفتن و به جلو حرکت کردن شخص، به‌صورت هماهنگ با هم کار می‌کنند. هر عارضه‌ای که باعث ایجاد اختلال در عملکرد عادی مفصل مچ پا شود، فعالیت‌های روزانه فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در اغلب موارد فرد برای انجام برخی فعالیت‌ها به کمک دیگران نیاز خواهد داشت.

اگر پارگی تاندون مچ پا، با استفاده از پیشرفته‌ترین ابزارهای تشخیصی و به‌موقع تشخیص داده شود و روش‌های درمانی سریع بر اساس نوع عارضه تجویز و استفاده شود، می‌تواند از عوارض خطرناک و آسیب دیدگی‌های جدی جلوگیری کرد. در بیشتر مواقع تشخیص و درمان درست، روند بهبودی را نیز تسریع می‌بخشد.

جمع‌بندی

مچ پا، یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است. درعین‌حال عملکرد طبیعی آن وابسته به ماهیچه، رباط‌ها و تاندون‌های متصل به آن است. اختلال در عملکرد هرکدام از این بخش‌ها، منجر به تغییر ساختار و عدم کارایی مچ پا می‌شود. پارگی تاندون مچ پا می‌تواند راه رفتن فرد را مختل کند. تاندون‌ها همانند طنابی از مچ پا به بخش ساق پا متصل می‌شوند.

اگر تاندون مچ پای فرد دچار آسیب شود، روش‌های درمانی غیر جراحی تجویز می‌شود. تا زمانی که درد خفیف باشد و بتوان با استفاده از این روش‌ها آن را کنترل کرد، از روش جراحی استفاده نمی‌شود.