همه ما در طی روز فعالیت های مختلفی انجام می دهیم که بعضی از آن ها به صورت روزانه تکرار می شوند و بعضی از آن ها قابل پیش بینی نیستند. در حین انجام این فعالیت ها ممکن است بدنمان دچار آسیب شوند، برای مثل وقتی در حال دویدن و یا ورزش کردن هستید و ناگهان مچ پایتان پیچ می خورد یا اینکه در حال رد شدن از خیابان هستید که ناگهان اتومبیل یا یک موتور با شما برخورد کرده و تصادف می کند و همین امر باعث وارد شدن نیرویی به بدن می گردد که خارج از آستانه تحمل آن است و به همین دلیل نواحی مختلف بدن از جمله مچ پا ممکن است دچار ضرب دیدگی شوند. ضرب دیدگی مچ پا که در برخی از موارد با شکستگی مچ پا همراه است شدت های متفاوتی دارد و بر حسب آسیبی که به مچ پا وارد می شود طبقه بندی می گردد.

زمانی که مچ پایتان دچار ضرب دیدگی می شود حتما به یک کلینیک و یا یک مرکز درمانی برای بررسی و تشخیص نوع ضرب دیدگی مراجعه نمایید چرا که در برخی از موارد ممکن است ضرب دیدگی همراه با شکستگی و یا پارگی رباط های مچ پا همراه باشد. بنابراین اگر آن را جدی نگیرید می تواند عواقب بدی برایتان به همراه داشته باشد.

ضرب دیدگی مچ پا چیست؟

اگر بخواهیم به صورت کلی ضرب دیدگی را تعریف کنیم می توان گفت که یک نوع آسیب استخوانی-عضلانی می باشد که ممکن است منجر به کشش رباط ها یا پارگی رباط ها و یا همچنین پاره شدن الیاف و بافت های عضلانی گردد. همانطور که گفتیم چنانچه نیرویی بیشتر از حد تحمل عضلات و رباط ها به بدن وارد شود ضرب دیدگی اتفاق می افتد که بر حسب میزان آسیب طبقه بندی می گردد. ضرب دیدگی مچ پا نیز از این بحث خارج نیست و همانند دیگر اجزای بدن ممکن است بر اثر وارد شدن نیروی بیش از حد به مچ پا دچار ضرب دیدگی شود. ورزشکارانی که ورزش های توپی انجام می دهند و افرادی که ژیمناستیک کار هستند بیشتر در معرض ضرب دیدگی مچ پا قرار می گیرند.

پیچ خوردن مچ پا نیز می تواند باعث بروز این مشکل شود که در مقاله های دیگر وبسایت کلینیک نوا به صورت مفصل به این موارد پرداخته ایم. در برخی موارد که در هنگام ضرب دیدگی مچ پا، پارگی رباط مچ پا و یا شکستگی مچ پا اتفاق می افتد و یک فوق تخصص مچ پا این موضوع را به وسیله دستگاه هایی نظیر تصویر برداری با اشعه ایکس و ام آر آی تشخیص می دهد ممکن است شما به یک جراح مچ پا نیاز پیدا کنید. اما اگر میزان ضرب دیدگی و آسیب کمتر از این میزان باشد و تنها مچ پایتان دچار کشیدگی رباط و یا پارگی جزئی شده باشد متخصص ارتوپدی درمان های ساده تری را برای شما به کار می برد.

علائم اصلی ضرب دیدگی مچ پا

اگر پاراگراف قبلی این مقاله را در مورد انواع ضرب دیدگی مچ پا مطالعه نکرده اید توصیه می کنید کمی بالاتر بروید و این موارد را مطالعه کنید تا متوجه مواردی که در ادامه توضیح خواهیم داد بشوید.

در ضرب دیدگی های خفیف عموما فرد آسیب دیده درد نسبتا زیادی را احساس می کند اما کبودی و تورم زیادی در مچ پا مشاهده نمی شود و یا ممکن است کبودی و تورم بسیار کمی در این موارد نیز مشاهده شود.

در ضرب دیدگی های نسبتا شدید، فرد آسیب دیده معمولا به سختی می تواند بر روی پای خود بایستد و دامنه حرکتی مچ پا بعد از ضرب دیدگی مچ پا کمتر از قبل می گردد و مچ پا به شدت درد دارد و علاوه بر آن کبودی و تورم زیادی را در این حالت شاهد هستیم.

در ضرب دیدگی شدید مچ پا همانطور که در بالاتر به آن اشاره کردیم که همراه با شکستگی و پارگی رباط است ممکن است شکستگی باز مچ پا اتفاق بیفتد که در این حالت استخوان از پوست ممکن است بیرون بزند و یا اینکه در شکستگی های بسته ورم مچ پا می تواند تا روی انگشتان پا نیز برسد و شخص در این حالت درد بسیار بسیار شدیدی را تجربه می کند و دامنه حرکتی مچ پا تقریبا به صفر می رسد. در این حالت علاوه بر روی پا ممکن است قسمت خارجی مچ پا که به آن قسمت نرم مچ پا نیز می گویند دچار ورم و کبودی شدید شود.

انواع ضرب دیدگی مچ پا

در بین انواع ضربات دیدگی مچ پا، معمول ترین آن‌ها عبارتند از:

1. ضربه به ناحیه خارجی مچ پا (Lateral ankle sprain)
2. ضربه به ناحیه داخلی مچ پا (Medial ankle sprain)
3. ضربه به ناحیه جلویی مچ پا (Anterior ankle sprain)
4. ضربه به ناحیه عقبی مچ پا (Posterior ankle sprain)

این ضربات ممکن است باعث کشیدگی و رفتگی رباط‌های مچ پا و همچنین شکستگی استخوان‌های مچ پا شوند.

تشخیص ضرب دیدگی مچ پا

تشخیص ضرب دیدگی مچ پا نیازمند ارزیابی بسیار دقیقی است که توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد. در ادامه به مراحل تشخیص ضرب دیدگی مچ پا می‌پردازیم:

1. ضرب دیدگی عارضه‌ای است که خود را با علائمی از جمله درد شدید، تورم، احساس گرمی و محدودیت حرکتی نشان می‌دهد و در اولین مرحله تشخیص، پزشک تمامی این علائم را بررسی می‌کند.
2. در مرحله بعدی، متخصص از بیمار در مورد زمان، نحوه وارد شدن ضربه به مچ پا، شدت و… سوالاتی می‌پرسد و تمامی نکات را مد نظر قرار می‌دهد.
3. در این مرحله، پزشک مچ پا را به طور کامل بررسی می‌کند و در صورت لزوم آن را حرکت می‌دهد.
4. در این مرحله پس از معاینه فیزیکی، تست‌های تصویربرداری مانند ایکس ری یا‌ام آر آی برای تشخیص دقیق‌تر انجام می‌شود.
5. پس از بررسی نتایج تصویربرداری، آزمون‌های تکمیلی مانند سونوگرافی و سی تی اسکن نیز انجام می‌شود.
6. در مرحله آخر نیز علائم عصبی مانند احساس سوزش و علائم عروقی مانند تغییر رنگ پوست مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و تشخیص قطعی برای شروع درمان انجام می‌شود.

درمان ضرب دیدگی در ناحیه مچ پا

نوع درمان ضرب دیدگی مچ پا کاملا به این موضوع بستگی دارد که شدت آن به چه میزان است. بنابراین قبل از اینکه به توضیح روش های درمان بپردازیم بهتر است بدانیم که ضرب دیدگی به چه دسته هایی تقسیم بندی می شود. در قسمت زیر انواع ضرب دیدگی را بر اساس شدت آسیب وارد شده طبقه بندی کرده ایم:

• ضرب دیدگی خفیف: در این نوع آسیب بافت های عضلانی دچار انقباض
• شدید می گردند و یا رباط های مچ پا دچار کشیدگی شدید می شوند که در این حالت با اینکه مچ پا آسیب دیده است و فرد آسیب دیده درد تحمل می کند اما دامنه حرکتی مچ پا همانند قبل مناسب است.
• ضرب دیدگی نسبتا شدید: در این حالت پارگی در عضلات یا رباط های مچ پا اتفاق می افتد و مچ پای فرد آسیب دیده دچار کبودی و ورم و همچنین درد شدید می شود و این موضوع مقدار زیادی از دامنه حرکتی مچ را مختل می کند.
• ضرب دیدگی شدید: مچ پا علاوه بر پارگی در رباط و عضلات ممکن است دچار شکستگی های بسته و یا باز شده و دامنه حرکتی مچ پا به صورت کامل مختل می گردد و در این موارد معمولا مچ پای بیمار نیاز به جراحی دارد.

حال که با انواع ضرب دیدگی آشنا شدیم به سراغ روش های درمانی می رویم.

در ضرب دیدگی های خفیف پزشک ممکن است استراحت در منزل، بانداژ مچ پا، آتل و یا حتی گچ گیری را توصیه کند و یا ممکن است آسیب آنقدر خفیف باشد که بتوان آن را با درمان خانگی بهبود داد.

اما زمانی که ضرب دیدگی مچ پا نسبتا شدید باشد در این حالت پارگی رباط یا عضلات را داریم که به تشخیص پزشک معالج در برخی موارد نیاز به جراحی وجود دارد و در برخی موارد نیز می توان با گچ گیری و ثابت نگه داشتن پا به مدت طولانی روند درمانی و بهبود را کامل کرد.

در ضرب دیدگی های شدید که معمولا نیاز به جراحی دارند نیز پس از جراحی پزشک بسته به میزان وخامت و آسیبی که به مچ پا وارد شده است بعد از جراحی گچ گیری، آتل را تجویز می کند و بعد از اینکه 90 درصد بهبودی در مچ پا حاصل شد و گچ یا آتل را از مچ پای بیمار باز کردند معمولا پزشک تمرینات توان بخشی و فیزیوتراپی را برای افزایش دامنه حرکتی مچ پا تجویز خواهد کرد.

مراقبت های بعد از ضرب دیدگی مچ پا

مراقبت‌های صحیح پس از ضربه به مچ پا می‌تواند به بهبود سریع‌تر و کاهش درد و التهاب کمک کند. در زیر تعدادی از مراقبت‌هایی که پس از ضربه به مچ پا می‌توانید انجام دهید، آمده است:

1. استراحت: اگر مچ پا شما ضربه خورده است، اولین و مهمترین مرحله استراحت است. فشار و بار زیاد بر مچ پا را کاهش داده و به بازیابی سریع‌تر کمک می‌کند.
2. یخ‌گذاری (COLD Therapy): استفاده از یخ یا برف بسته‌بندی شده در یک دستمال نازک را می‌توانید روی منطقه ضربه خورده قرار دهید. این کار باعث کاهش التهاب، درد و تورم می‌شود. اما توجه داشته باشید که یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید، بلکه با یک دستمال یا حوله نازک جدا کنید و حدود 15-20 دقیقه از آن استفاده کنید.
3. فشار: استفاده از بانداژ یا ضماد‌های پشتیبان می‌تواند تورم را کاهش داده و منطقه ضربه خورده را در موقعیت صحیح نگه دارد. اما فشار را زیاد نکنید تا جریان خون از بین نرود.
4. بلند کردن پا: پای بالا کردن مچ پا به کمک یک بالش یا دسته وسایلی می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.
5. آرامش و تحرک محدود: تا وقتی که درد و تورم کاملاً کاهش یابند، تحرکات مفرط را جلوگیری کنید. اما از تمامی تحرکات جلوگیری نکنید؛ تحرکات خفیف و ملایم می‌توانند به جریان خون و بازیابی مناسب کمک کنند.
6. داروها: از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن (Advil) یا ناپروکسن (Aleve) با توصیه پزشکتان برای کاهش درد و التهاب استفاده کنید.
7. مشاوره پزشکی: اگر درد، تورم یا مشکلات دیگر بعد از ضربه به مچ پا ادامه دارند یا شدت می‌یابند، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید تا اطمینان حاصل کنید که هیچ مشکل جدی وجود ندارد.

چه مدت زمان طول می کشد تا مچ پای ضرب دیده بهبود یابد؟

مدت زمان بهبود مچ پای ضرب دیده به میزان آسیب دیدگی مچ پا بستگی دارد. به طوری که در ضرب دیدگی خفیف معمولا بیمار با طی کردن دوره نقاهت 7 الی 10 روزه بهبود می یابد. در ضرب دیدگی نسبتا شدید بیمار باید مچ پای خود را با یک بانداژ ببندد و آسیب دیدگی او با طی دوره نقاهت 30 الی 45 روزه بهبود می یابد؛ اما در ضرب دیدگی های شدید، دوره نقاهت معمولا بیشتر است زیرا ممکن است به دلیل ناپایداری مچ پا عمل جراحی صورت گیرد که مدت زمان بهبودی را افزایش می دهد.

جمع بندی

اگر به هر دلیلی ضرب دیدگی مچ پا برایتان اتفاق افتاد توصیه ما این است که در اولین فرصت بدون اتلاف وقت به پزشک و یا مراکز درمانی مراجعه کنید و اجازه دهید تا پزشک با معاینه و بررسی های پزشکی به صورت کامل تشخیص دهد که میزان آسیب دیدگی مچ پایتان در چه حد است. چرا که در برخی موارد اگر برای مچ پایتان شکستگی اتفاق افتاده باشد شما نیاز صد در صد به جراحی دارید تا مچ پا به صورت کامل ترمیم شده و بهبود پیدا کند و در صورتی که این ترمیم داخلی انجام نشود ممکن است مچ پایتان از داخل عفونت کرده و عفونت به داخل خون شما منتقل شود که این مورد بسیار خطرناک است. بنابراین هر گونه آسیب و ضرب دیدگی مچ پا را بسیار جدی بگیرید و تا زمانی که به پزشک مراجعه نکرده اید سعی کنید از خود درمانی و درمان های خانگی بهره نگیرید.