شاید این موضوع برایتان جالب باشد که مفصل مچ پا ساختار بسیار پیچیده‌ای را دارا است و ممکن است که شما عکس این موضوع را تصور می‌کردید. مچ پا از دو استخوان پایینی مچ پا که عبارت‌اند از نازک نی و درشت نی و همچنین استخوان تالوس که دقیقاً در بالای پاشنه پا قرار دارد تشکیل شده است. متأسفانه اکثر افراد زمانی متوجه اهمیت این مفصل کاربردی می‌شوند که درد مچ پا را ممکن است با شکستگی مچ پا تجربه کنند و تازه متوجه این قضیه می‌شوند که این مفصل چقدر در فعالیت‌های روزمره آن‌ها نقش مهم و مفیدی را داشته است. مفصل ساب تالار دقیقه همان مفصلی است که در زیر مفصل مچ پا قرار گرفته است و مسئولیت حرکت دورانی پا را بر عهده دارد.
این مفصل بدون آن که متوجه باشید به‌صورت لحظه‌ای به کمک شما می‌آید. زمانی که در حال قدم زدن و پیاده‌روی هستید و یا زمانی که می‌دوید و یا حتی پرشی را انجام می‌دهید این مفصل مفید کمک بسیار زیادی به شما انجام می‌دهد. بعدازاینکه مچ پا به علل مختلف دچار آسیب می‌گردد و در برخی موارد نیاز به جراح مچ پا برای درمان آن وجود دارد، اهمیت این مفصل برای انسان نمایان می‌گردد که تا چه حد در فعالیت‌های روزمره به وی کمک کرده است.
درد قسمت مچ پا چه علتی دارد؟
چند علت شایع وجود دارند که معمولاً باعث ایجاد درد در ناحیه مچ پا می‌شوند که عبارت‌اند از:
- بورسیت تاندون آشیل: این مشکل به علت ایجاد ورم و التهاب در بورس رتروکالکانه ایجاد می‌شود.
- پیچ خوردگی مکرر مچ پا: رگ به رگ شدن مچ پا ناشی از پیچ خوردگی پا مشکل رایجی است که می‌تواند رباط‌های تالوفیبولار قدامی و کاککانئوفیبولار و تالوفیبولار خلفی را دچار آسیب‌های جزئی یا شدید کند.
- درد تاندون آشیل: اگر بیماری آرتریت علت بروز این مشکل نباشد، معمولاً این مشکل به علت استفاده بیش‌ازحد از تاندون آشیل اتفاق می‌افتد و به دلیل ایجاد یک پارگی جزئی در تاندون معمولاً بیمار در هنگام صبح با وارد آوردن وزن بدن خود به پاهایش احساس درد و سوزش دارد.
- آرتروز مچ پا: آرتروز مچ پا باعث تورم در مچ پا و درد می‌گردد که اگر نسبت به آن بی‌توجهی شود ممکن است منجر به بروز مشکلاتی همچون بورسیت پاشنه و یا التهاب تاندون آشیل شود.
- ترک خوردن یا شکستگی استخوان مچ پا: معمولاً این مورد با دردها و ورم شدیدی همراه است.
- سندرم تونل تارسال: این مشکل زمانی به وجود می‌آید که اعصاب خلفی استخوان درشت نی که از روی مچ پا عبور می‌کنند، توسط نوار پهن فیبری اطراف نواحی داخلی مچ پا که به آن رتیناکولوم فلکسور می‌گویند؛ تحت فشار قرار می‌گیرند که معمولاً با جراحی مچ پا یا استفاده از فیزیوتراپی و پاپوش‌های طبی این مشکل برطرف می‌گردد.
تشخیص درد مچ پا
تشخیص درد مچ پا نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و پرسش سوالات مربوطه می‌تواند به تشخیص صحیح نزدیک‌تر شود. در اینجا برخی از مراحلی که پزشک ممکن است انجام دهد را ذکر می‌کنم:
۱. مصاحبه پزشکی: پزشک ابتدا سوالات مربوط به تاریخچه درد شما و شدت، نوع و محل درد را از شما می‌پرسد. همچنین اطلاعات در مورد تغییرات فیزیکی، فعالیت‌های ورزشی، و شرایط کاری شما نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
۲. معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است مچ پا و قسمت‌های اطراف آن را بررسی کند. او ممکن است با تنفس عمیق مچ پا را لمس کند، از شما بخواهد حرکت‌های مختلف انجام دهید و تست‌هایی را اجرا کند تا منشاء درد را شناسایی کند.
۳. آزمون‌ها و تصویربرداری: در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به آزمون‌های تصویربرداری مثل ایکس‌ری، سونوگرافی، MRI یا CT اسکن داشته باشد تا بررسی دقیق‌تری انجام شود و علل دقیق‌تر درد مشخص شود.
۴. تشخیص تخصصی: اگر پزشک معتقد به وجود مشکلات خاص تخصصی مانند مشکلات عصبی، عضلانی، مفصلی و … باشد، ممکن است شما را به تخصص‌های مختلف مانند ارتوپد، عصب‌شناس یا فیزیوتراپیست ارجاع دهد.
روش‌های درمان درد مچ پا
روش‌های متعددی برای درمان درد مچ پا وجود دارد که در زیر به‌صورت تیتر وار به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم و سپس به‌صورت مختصر درباره آن‌ها توضیح کوتاهی را ارائه می‌دهیم:
- استراحت: به مچ پا استراحت می‌دهید و در صورت صلاحدید پزشک از انجام حرکات شدید با مچ پا و حرکات ورزشی به مدت سه هفته خودداری می‌کنید.
- بستن مچ پا: این روش زمانی استفاده می‌شود که رباط پا تنها دچار کشش بیش‌ازحد شده است و دارای پارگی نیست و همچنین میزان ورم کردن آن شدید نیست. در این صورت بستن مچ پا باعث می‌شود که به رباط‌های پا فشار کمتری هنگام راه رفتن وارد شود و به همین دلیل محل آسیب‌دیده زودتر بهبود پیدا می‌کند.
- گچ گرفتن: اگر رباط جانبی مچ پا دچار پارگی شده باشد معمولاً بسته به نظر پزشک معالج شما از یک نگه دارند پاشنه پا در هنگام راه رفتن استفاده می‌شود و یا اینکه پا را به مدت ده هفته گچ گیری می‌کنند تا رباط آسیب‌دیده به‌مرور بهبود پیدا کند.
- استفاده از پاپوش‌های طبی: اگر دچار درد مچ پا هستید یکی از مواردی که بسیار برای درد مچ پا تسکین‌دهنده خواهد بود این است که شما از کفش‌های طبی و یا کفی‌های طبی استفاده کنید تا میزان درد کاهش پیدا کند و به‌مرور محل آسیب‌دیدگی بهبود پیدا کند.
- استفاده از روش R.I.C.E: این روش یکی از راهکارهایی است که معمولاً تا حد زیادی درد مچ پا را کاهش می‌دهد و باعث بهبود سریع درد خواهد شد و متشکل از چهار حالت کمک درمانی به نام استراحت، کمپرس، بالا گرفتن پا و یخ درمانی است و معمولاً دردهای مچ پا که ناشی از پیچ خوردن پا و یا رگ به رگ شدن هستند را تا حد بسیار زیادی بهبود می‌دهد.
- استفاده از دارو: داروهایی ضد دردی هستند که به‌صورت بدون نسخه نیز می‌توان آن‌ها را تهیه و استفاده کرد و تا حد زیادی در روند کاهش درد شما تأثیرگذار هستند و عبارت‌اند از: استامینوفن‌هایی مانند تیلنول، آسپرین ها مانند بایر یا بافرین و ایبوبروفن هایی همانند ادویل، موترین و همچنین ناپروکسن هایی مانند الو
- تزریق پی آر پی (PRP): به پلاسمای غنی شده از پلاکت پی آر پی می‌گویند و این فرآورده از خون خود بیمار تهیه‌شده و سرشار از پلاکت‌ها و هورمون‌های رشد است. برای درمان آسیب‌های رباطی و تاندونی می‌توان از پی آر پی استفاده نمود.
- تزریق اوزون: معمولاً زمانی که مچ پا آسیب می‌بیند ناحیه‌هایی که دچار آسیب شده‌اند دچار اختلال در دریافت اکسیژن شده و سطح اکسیژن در آن‌ها پایین می‌آید و درنتیجه جریان خون در این نواحی به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و کاهش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده به این معنی است که زمان زیادی را برای ترمیم ناحیه آسیب‌دیده باید صبر کنید. با تزریق گاز اوزون به ناحیه آسیب‌دیده، جریان خون و اکسیژن رسانی در ناحیه موردنظر بیشتر می‌شود و موجب بهبود سریع‌تر آسیب‌دیدگی خواهد شد.
- استفاده از لیزر سرد برای درمان: درصورتی‌که درد ناحیه مچ پای شما مربوط به تحت فشار قرار گرفتن رشته عصبی نخاعی باشد استفاده از روش لیزر سرد برای درمان پیشنهاد می‌شود که روشی نسبتاً جدید است.
- شاک ویو تراپی: این روش نیز یک روش نسبتاً جدید و کارآمد برای درمان درد به حساب می‌آید. در این روش یک سری امواج که توسط دستگاهی و از طریق یک پالس متمرکز ایجاد می‌شوند، ناحیه‌ای از مچ پا که دچار آسیب شده است و دارای درد است را هدف قرار می‌دهند، با این کار رشته‌های انتقال دهنده عصبی کاهش پیدا می‌کنند و درد تسکین پیدا می‌کند.
- استفاده از روش کایروپرکتیک برای درمان: روشی ترکیبی از ماساژ و تمرینات حرکتی است که در صورت صلاح دید پزشک برای کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده از فیزیو تراپی: بعد از استفاده از کمپرس سرد و گرم درصورتی‌که درد مچ پا بهبود پیدا نکند معمولاً شیوه‌های متفاوتی از فیزیوتراپی به نام‌های التراسوند تراپی، مگنت تراپی، الکترو تراپی و ماساژ درمانی پیشنهاد می‌گردند.
ورزش‌های متناسب برای تسکین دردهای مچ پا
حرکات مچ به‌صورت آرام و نرم و تکرارشونده که تقریباً تمامی دایره‌های حرکتی مچ پا را پوشش دهند می‌تواند به‌مرور باعث بهبود درد مچ پای شما و ترمیم بافت‌های داخلی آن شود.
بهترین فوق تخصص درمان مچ پا کیست؟
بهترین فوق تخصص مچ پا کسی است که بتواند متناسب با وضعیتی که بیمار دارد به او راه‌های درمانی متناسب با نوع وضعیتش را پیشنهاد دهد تا درد مچ پای بیمار به‌سرعت بهبود پیدا کند و بتواند با سرعت بیشتری به زندگی عادی خود بازگردد. دکتر بابک اتوکش، متخصص و جراح اورتوپد که عضو فعال انجمن اورتوپدی ایران است، سابقه بالایی در درمان دردهای مچ دارد که می‌تواند در این زمینه با بیماران کمک کند.
جمع بندی
سعی کنید برای درمان درد مچ پا به‌هیچ‌عنوان کارهای غیراصولی را در پیش نگیرید و با مراجعه به یک متخصص و مشورت گرفتن از وی بهترین راه درمانی را برای درمان آن انجام دهید. در این مقاله تا حد امکان درباره درد مچ پا و علل آن و همچنین راهکارهای درمانی آن و ورزش درمانی صحبت کردیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله برای شما مفید و سودمند باشد.