سندرم کمپارتمان یک وضعیت دردناک است که در آن فشار وارد شده بر عضلات بیش از اندازه می‌شود. سندرم کمپارتمان مزمن معمولا به دلیل انجام فعالیت‌های ورزشی شدید ایجاد می‌شود و با استراحت یا تغییر برنامه روزانه بهبود می‌یابد. اما سندرم کمپارتمان حاد یک وضعیت اورژانسی است که به دلیل تصادف یا شکستگی استخوان ایجاد می‌شود و روش‌های درمانی پیچیده‌تری دارد.
آشنایی با سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان عارضه‌ای است که معمولا در ساق پا ایجاد می‌شود و می‌تواند بر سایر قسمت‌ها از جمله پا، بازو، دست، شکم و باسن نیز تاثیر بگذارد. در واقع، این سندرم زمانی رخ می‌دهد که فشار در داخل و اطراف عضلات افزایش می‌یابد. سندرم کمپارتمان همچنین می‌تواند جریان خونرسانی، اکسیژن و مواد مغذی و… به عضلات و اعصاب را محدود کند و باعث آسیب جدی و حتی مرگ شود.
بیشتر بدانید: سندرم پای بی‌قرار چیست؟
انواع سندرم کمپارتمان
در یک دسته بندی کلی می‌توان سندرم کمپارتمان را به دو دسته زیر تقسیم کرد:
سندرم کمپارتمان مزمن یا فشاری که معمولا اورژانسی و خطرناک نیست و اغلب به دلیل فعالیت بدنی مانند ورزش شدید ایجاد می‌شود.
سندرم کمپارتمان حاد که معمولا به دلیل آسیب دیدگی ایجاد می‌شود و یک وضعیت اورژانسی است. این دسته از سندرم‌های کمپارتمان اگر به موقع رسیدگی نشود ممکن است موجب ناتوانی، فلج شدن یا مرگ افراد شود.
کمپارتمان چیست؟
کمپارتمان شامل گروهی از ماهیچه‌ها، اعصاب و عروق خونی است که یک غشای نازک و سفت به نام فاسیا بر روی هر بخش آن قرار دارد.
علت ایجاد سندرم کمپارتمان چیست؟
آسیب جدی یا فعالیت بدنی بیش از حد می‌تواند موجب تورم و خونریزی در کمپارتمان شود و علت اصلی این موضوع این است که، فاسیا نمی‌تواند فشار بیش از حد را تحمل کند و تورم و خونریزی ناشی از آن به اعصاب و ماهیچه‌ها فشار وارد می‌کند. زمانی که فشار از حد نرمال بیشتر می‌شود، بافت‌ها نمی‌توانند خون کافی دریافت کنند و می‌میرند. از جمله آسیب‌هایی که موجب ایجاد سندرم کمپارتمان می‌شود می‌توان به کبودی شدید عضله، تصادف، له شدن عضله، شکستگی استخوان، بازگشت جریان خون پس از انسداد جریان خون در زمان جراحی یا از دست دادن هوشیاری، استروئید‌های آنابولیک و استفاده از گچ و بانداژ‌های بزرگ و سفت اشاره کرد. همچنین انجام یکسری فعالیت‌ها مانند دوچرخه سواری، دویدن و شنا نیز ممکن است موجب ایجاد سندرم کمپارتمان شود.
نشانه‌ها و علائم سندرم کمپارتمان چیست؟
علائم و نشانه‌هایی که سندرم کمپارتمان خود را با آن‌ها نشان می‌دهد عبارت است از:
- تورم یا برآمدگی قابل مشاهده در عضله
- بزرگ شدن اندازه ماهیچه بیش از اندازه طبیعی
- بی حسی
- سفتی عضله
- احساس درد شدید هنگام کشیدن عضله
- احساس سوزش زیر پوست یا سوزن سوزن شدن
- درد عضلانی خیلی شدید
نحوه تشخیص سندرم کمپارتمان توسط متخصص
پزشک متخصص برای تشخیص سندرم کمپارتمان از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه فیزیکی که در آن تاندون‌ها و ساق پا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- استفاده از عکس رادیوگرافی اشعه ایکس برای تشخیص شکستگی
- تست اندازه‌گیری فشار کمپارتمان که در آن یک سوزن متصل به دستگاه وارد عضله می‌شود و فشار را اندازه‌گیری می‌کند.
نحوه درمان سندرم کمپارتمان حاد
سندرم کمپارتمان حاد نیاز به درمان فوری دارد و متخصص جراحی فاشیوتومی انجام می‌دهد. در این جراحی، یک برش بر روی پوست و فاسیا ایجاد می‌شود و پس از کاهش فشار و تورم، محل برش بسته می‌شود.
نحوه درمان سندرم کمپارتمان ورزشی
سندرم کمپارتمان ورزشی معمولا با توقف ورزش از بین می‌رود و متخصص برای درمان آن از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- مصرف دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی
- انجام تمرینات غیر تکراری
- ورزش سبک
- کفی طبی
- فیزیوتراپی
چگونه می‌توان از سندرم کمپارتمان حاد پیشگیری کرد؟
از سندرم کمپارتمان حاد ناشی از تصادف یا آسیب دیدگی نمی‌توان پیشگیری کرد اما برای جلوگیری از عوارض آن می‌توان به دنبال تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بود. اگر درد عضلات پا با مصرف دارو‌های ضد درد بهبود نیافت و یا گچ پا بسیار سفت بود که به پا فشار می‌آورد، باید به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می‌توان از سندرم کمپارتمان مزمن پیشگیری کرد؟
به منظور پیشگیری از سندرم کمپارتمان مزمن یا ورزشی می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- استقامت ورزشی را به تدریج ایجاد کنید.
- وضعیت بدن را هنگام انجام ورزش تغییر دهید.
- اعطاف پذیری بدن خود را بهبود بخشید.
- هنگام تمرین بیش از حد به عضلات فشار وارد نکنید.
- کفش مناسب بپوشید.
- روی سطح نرم و مناسب ورزش کنید.