دلایل درد پاشنه پا میتواند بسیار متنوع باشد و بسیاری از بیماران به همین علت به دکتر بابک اتوکش (فوق تخصص مچ پا) مراجعه می کنند و می خواهند بدانند علت اصلی درد در پاشنه پا چیست؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است تا پایان مقاله ما را همراهی کنید. به طور کلی در کف پای انسان 26 استخوان وجود دارد که استخوان پاشنه بزرگترین آنها است. این استخوان به منظور ایجاد یک تکیه گاه محکم برای وزن بدن طراحی شده است و در هنگام دویدن یا راه رفتن، ضربه را جذب کرده و به ما در برداشتن گام های بعدی کمک می کند.
باید بدانید درد پاشنه پا یکی ازشایعتری دردها است که ممکن است هنگام برداشتن اولین قدم صبح، بعد از فعالیت زیاد، یا حتی در حالت استراحت احساس شود. درک صحیح از دلایل درد پاشنه پا برای انتخاب درمان درست ضروری است، زیرا هر علت، درمان متفاوتی دارد.
دلایل شایع درد پاشنه پا
درد پاشنه پا یکی از درد های متداول محسوب می شود و افراد مبتلا به آن معمولا درد را در زیر پاشنه یا جایی که تاندون آشیل به استخوان پاشنه متصل می شود حس می کنند. این درد معمولا خفیف است، خود به خود برطرف می شود، برخی از این درد ها مزمن است و نیاز به روش های درمانی جدی تری دارد؛ بنابراین توصیه می شود در صورت احساس درد لطفا تزریق یا درمان خودسرانه انجام ندهید و هرچه سریعتر به یک فوق تخصص مچ و کف پا مراجعه کنید تا از عوارض بعدی بیماری بکاهید.
درد پاشنه پا هنگام صبح یا بعد از استراحت؛ نشانه فاشییت کف پاست؟
فاشییت پلانتار (Plantar Fasciitis) یکی از شایعترین علل درد پاشنه پاست. یک بافت ضخیم و لیفی است که از پاشنه تا انتهای انگشتان پا امتداد دارد و در نتیجه تنش یا التهاب این بافت، درد پاشنه پا ایجاد میشود.
اغلب بیماران میگویند: وقتی صبح ها از خواب بیدار میشویم و پایمان را روی زمین میگذاریم پاشنه پایمان تیر میکشد
این الگوی درد معمولاً مشخصه فاشییت کف پاست.
علت آن، کشش ناگهانی فاشیای ملتهب در هنگام اولین قدمهاست.
درمان پیشنهادی:
- استفاده از کفش با کفی نرم و قوس مناسب
- کشش تاندون آشیل و کف پا (صبح قبل از برخاستن از تخت)
- در موارد مقاوم: تزریق کورتون موضعی یا درمان شاکویو (Shockwave)
تنش عضلات ساق پا و پا
تنش و ضعف عضلات ساق پا و پا میتواند باعث تغییر در توزیع وزن بدن و افزایش فشار بر پاشنه شود که در نتیجه منجر به درد پاشنه پا میشود.
اسپور پاشنه پا یا استئوفیت؛ علت واقعی درد است یا پیامد التهاب؟
خیلی از بیماران وقتی عکس رادیولوژی میگیرند، متوجه یک زائده استخوانی کوچک در پاشنه میشوند که به آن اسپور پاشنه (Heel Spur) میگویند. درواقع این یک رشد استخوانی است که به شکل اسپیکولا در قسمت پنجم پاشنه شکل میگیرد و باعث ایجاد درد و ناراحتی در فرد میشود.
اما باید بدانید که خود اسپور همیشه عامل درد نیست؛ بلکه التهاب فاشیای کف پا باعث تحریک استخوان پاشنه میشود.
توجه داشته باشید که داشتن اسپور بدون درد شایع است، اما اگر التهاب فعال وجود داشته باشد، شرایطی مشابه به فاشییت پلانتار ایجاد شده و روشهای درمانی نیز همانند فاشییت پلانتار صورت میگیرد.
واریس
تورم و واریس در عروق پا میتواند باعث درد پاشنه شود.
شکستگی استخوان پاشنه
شکستگی در استخوان پاشنه نیز میتواند درد و ناراحتی ایجاد کند.
درد پشت پاشنه پا؛ تاندون آشیل و بورسیت
بورس ها کیسه هایی فیبری پر از مایع هستند که ممکن است در اثر فرود آمدن شدید روی پاشنه پا و فشار ناشی از کفش، دچار التهاب شوند. پس از التهاب یا بورسیت، درد به طور معمول در عمق پاشنه حس می شود و در طول روز ممکن است افزایش یابد. در واقع اگر درد دقیقاً در پشت پاشنه پا، بالای استخوان حس میشود، معمولا مربوط به التهاب تاندون آشیل یا بورس زیر آن خواهد بود. تاندون آشیل، تاندونی بزرگ است که ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند و ممکن است در اثر استفاده و فشار بیش از حد دچار التهاب شود. التهاب این تاندون با درد شدید یا سوزاننده در تاندون، تورم خفیف در اطراف آن و احساس سفتی صبحگاهی در پاشنه و ساق پا همراه است
این مشکل معمولاً در:
- دوندگان
- افرادی که کفش پشتسفت میپوشند
- یا کسانی که ناگهان فعالیت ورزشی خود را زیاد کردهاند
دیده میشود.
درمان پیشنهادی:
- استراحت نسبی
- استفاده از پد پاشنه برای کاهش کشش
- تمرینات تقویتی تدریجی
- و در موارد مزمن، فیزیوتراپی تخصصی
درد کف پاشنه در طول روز؛ چربی پاشنه یا اعصاب مقصرند؟
در افرادی که با افزایش سن یا اضافهوزن مواجهند، ممکن است لایه چربی محافظ پاشنه نازک شود و فشار مستقیم به استخوان پاشنه وارد گردد.
>همچنین در برخی موارد، گیر افتادن عصب تیبیا در تونل تارسال (Tarsal Tunnel Syndrome) میتواند باعث ایجاد درد به صورت سوزش یا مورمور شدن در کف پاشنه شود.
تشخیص این دو نیاز به معاینه دقیق توسط پزشک و فوق تخصص مچ و کف پا و گاهی تست نوار عصب دارد.
سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال نوعی بیماری عصبی است که در آن، عصب بزرگی که در پشت پا قرار دارد منقبض می شود. درد این سندرم به صورت سوزش در پاشنه پا احساس می شود و با بی حسی و سوزن سوزن شدن در پایین پا و نزدیک انگشتان همراه است و در هنگام شب افزایش می یابد.
خار پاشنه
فاسیا یک باند پهن در کف پا است که از پاشنه تا انگشتان پا کشیده شده است. زمانی که یک فشار نامتوازن و نامناسب به پا وارد می شود، غشاء کف پا را دچار کشش بیش از حد کرده، موجب التهاب قسمت کف پاشنه می شود و کلسیم در آن رسوب می کند. پوشیدن کفش های غیر استاندارد و پاشنه بلند در طولانی مدت، علت اصلی خار پاشنه است که با درد در هر زمان از طول روز همراه است.
تاندونیت آشیل
تاندون آشیل، تاندونی بزرگ است که ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند و ممکن است در اثر استفاده و فشار بیش از حد دچار التهاب شود. التهاب این تاندون با درد شدید یا سوزاننده در تاندون، تورم خفیف در اطراف آن و احساس سفتی صبحگاهی در پاشنه و ساق پا همراه است و از مهمترین دلایل درد پاشنه پا به حساب میآید.
برجستگی پاشنه پا
برجستگی پاشنه پا معمولا به این دلایل اتفاق میافتد:
- در نوجوانانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند (در این گروه سنی، استخوان پاشنه پا به طور کامل بالغ نشده و بیش از حد ساییده میشود. این ساییدگی بیش از حد می تواند منجر به شکل گیری استخوانی اضافه گردد.)
- داشتن پاهای صاف
- پوشیدن کفش های پاشنه بلند
درد پاشنه پا در دوندگان و ورزشکاران
در ورزشکاران، درد پاشنه معمولاً ترکیبی از التهاب فاشیا و کشش بیشازحد تاندونهاست.
پوشیدن کفش نامناسب، دویدن روی سطوح سخت و یا تمرین زیاد بدون گرمکردن، از رایجترین دلایل درد پاشنه پا است.
پیشگیری شامل کفش استاندارد ورزشی، تمرین کششی قبل و بعد از ورزش، و برنامهی تمرینی متعادل است.
چه زمانی درد پاشنه پا نگرانکننده است؟
در بیشتر موارد درد پاشنه خفیف است و با مراقبت خانگی بهبود مییابد، اما باید به پزشک مراجعه کرد اگر:
- درد بیش از دو هفته طول بکشد
- پاشنه متورم یا قرمز شود
- درد شبها یا در حالت استراحت هم وجود داشته باشد
- یا با تب و ضعف عمومی همراه شود (احتمال عفونت یا بیماریهای سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید)
سخن پایانی
درد پاشنه پا دلایل مختلفی از جمله بورسیت پاشنه، سندرم تونل تارسال، خار پاشنه، تاندونیت آشیل، برجستگی پاشنه پا و… دارد که معمولاً نتیجهی التهاب، فشار مکانیکی یا اختلال عصبی است اما گاهی درد مزمن پاشنه میتواند نشانهای از مشکلات سیستمیک مثل کمکاری تیروئید، التهاب مفصل یا حتی کمخونی مزمن باشد و تشخیص علت اصلی آن بر عهده پزشک متخصص است. پزشک برای تشخیص علت درد پاشنه پا معاینات فیزیکی انجام می دهد، سوالاتی در مورد زندگی روزمره و فعالیت هایی که بیمار انجام می دهد، می پرسد و از بیمار می خواهد آزمایش خون و تصویر برداری انجام دهد. در صورت احساس درد به متخصص مراجعه کنید و از عوارض بعدی بیماری بکاهید.